1. Làm sao để biết cơ thể mình là HÀN (lạnh) hay NHIỆT (nóng)?
* Chứng Hàn:
– Không khát hoặc khát mà không muốn uống nước
– Thích ăn uống nóng
– Tay chân lạnh
– Sắc mặt xanh trắng
– Tiểu tiện trong và nhiều
– Đại tiện lỏng
– Rêu lưỡi trắng và trơn
*Chứng Nhiệt:
– Khát nước
– Thích ăn uống nguội, lạnh
– Sốt, bực bội, bứt dứt trong người
– Sắc mặt đỏ hồng
– Tiểu tiện đỏ mà ít
– Đại tiện táo bón
– Rêu lưỡi vàng, khô
2. Chọn thực phẩm phù hợp để cân bằng:
Cân bằng giữa thực phẩm hàn – nhiệt sẽ giúp cho cơ thể hài hòa, sức khỏe dồi dào, sống lâu trường thọ. Những thực phẩm có tính nhiệt được cho là các loại thực phẩm ăn vào tạo cảm giác nóng và khô như các loại thịt đỏ, các loại gia vị (gừng, tỏi, ớt); các loại trái cây có vị ngọt (đào, nhãn vải). Trong khi đó, những thực phẩm có tính hàn lại là các thực phẩm tạo cảm giác mát và cung cấp độ ẩm cho cơ thể, ví dụ như các loại rau xanh, hải sản, đồ tanh (ếch, ốc). Ngoài ra, còn phân loại thực phẩm hàn – nhiệt dựa trên nhiều đặc điểm khác như:
– Cách thức phát triển: Thực phẩm mọc theo chiều đi xuống thì là thực phẩm có tính hàn, mọc/phát triển theo hướng đi lên thì tính nhiệt.
– Trạng thái của thực phẩm khi vào cơ thể: Thực phẩm có tính hàn sẽ có xu hướng chứa nhiều nước, mềm, còn thực phẩm có tính nhiệt thì có xu hướng nóng, khô, cứng.
Các bạn có thể tham khảo gợi ý về thực phẩm có tính hàn – nhiệt như sau:
– Thực phẩm hàn dành cho người thể nhiệt gồm: Ốc các loại (ngêu, sò, hến…); Thịt vịt, thịt ngan, ngỗng, thịt trâu; Ếch, cóc; Các loại trứng; Các loại đỗ (đỗ đen, đậu nành, đậu đỏ, nước đậu, đậu tương, giá…); Chanh, cà tím, mướp đắng (khổ qua); Muối; Củ nghệ vàng; Măng tre; Rau muống, rau dền, rau mồng tơi, rau đay, rau nhút, rau sam, lá mơ;
Dưa gang, mướp, bầu, bí đỏ…
– Thực phẩm nhiệt dành cho người thể hàn gồm: Thịt dê, thịt chó, thịt bò, thịt gà, trứng gà, thịt chim sẻ; Cá mè, cá diếc, gạo nếp, bột mì, gạo tẻ lâu năm, rượu gạo, giấm thanh, cà rốt, mướp, rau cải có vị cay, rau diếp cá, rau kinh giới, tỏi tươi, rau răm, hẹ, hạt tiêu, gừng các loại (sống, khô, nướng)…
– Thực phẩm có tính ôn ấm bao gồm: Ngũ cốc, khoai lang, táo ta, củ cải đường, thịt lợn, thịt thỏ, cá chép, cá quả, khoai lang, sắn dây, vừng, dâu, khế, sữa người, hoa thiên lý…..
3. Thực phẩm hàn hay nhiệt tốt hơn cho cơ thể?
Không có loại thực phẩm nào tốt hơn mà cần phải biết cơ thể mình thuộc hàn hay nhiệt để bổ sung đúng loại thực phẩm phù hợp với cơ thể, mang lại sự cân bằng, điều hòa là tốt nhất. Cân bằng hàn – nhiệt đúng cách sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, cường tráng, có thể chống chọi lại mọi bệnh tật, và đây cũng chính là đích đến quan trong nhất trong quan điểm y học cổ truyền.
Trong chế biến thực phẩm cho bữa ăn hàng ngày, có thể điều hòa hàn – nhiệt theo 2 hướng chính sau:
– Phối hợp thực phẩm có tính hàn với thực phẩm có tính nhiệt: Ví dụ kho cá với thịt, thịt hay cá xào hoặc nấu canh với rau, củ.
– Đối với một loại thực phẩm, nên tận dụng hết mọi phần ăn được. Ví dụ, rau thì dùng cả thân, lá, rễ, hoa (Mướp dùng trái, hoa, lá non; khoai lang ăn cả củ lẫn lá vì phần lá bò ngang trên mặt đất trong khi củ ăn sâu dưới đất…).
Tuy nhiên, mọi thứ đều mang tính chất tương đối nên tốt nhất vẫn là thực hiện chế độ ăn uống đa dạng, nhiều loại thực phẩm, để đảm bảo có đầy đủ cả thực phẩm hàn – nhiệt trong chế độ ăn và không bị thiếu hụt dinh dưỡng.